- Chụp CT (CT scan) là gì? Chụp CT có nguy hiểm không? - 20/02/2024
- Chụp MRI (cộng hưởng từ) là gì? Khi nào cần thực hiện? - 19/02/2024
- Siêu âm Doppler là gì? Siêu âm Doppler bao nhiêu tiền? - 16/02/2024
Đại tràng là phần cuối của đường tiêu hóa. Khi đại tràng bị tổn thương hoặc hoạt động bất thường sẽ dẫn đến các bệnh về đại tràng, làm ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống và sinh hoạt của người bệnh. Vậy bệnh đại tràng là gì? Nguyên nhân do đâu và cách điều trị như thế nào? Cùng Endo Clinic tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây!
Đại tràng nằm ở đâu, có chức năng gì?
Đại tràng là phần dài nhất của hệ tiêu hóa, là bộ phận nối giữa ruột non và ống hậu môn. Đại tràng được chia thành nhiều phần, bao gồm manh tràng, đại tràng lên, đại tràng ngang, đại tràng xuống, đại tràng sigma (đại tràng chậu hông) và trực tràng.
Khi thức ăn đi vào cơ thể, ruột non sẽ tiêu hóa và hấp thụ đến 90% chất dinh dưỡng, phần còn lại sẽ được chuyển sang đại tràng. Đại tràng có vai trò xử lý các chất khó tiêu từ thực phẩm mà ruột non không xử lý được bằng cách hấp thụ nước, chất điện giải và vitamin để tạo thành phân. Sau đó, phân được đẩy đến trực tràng để chuẩn bị đào thải ra ngoài.
Bệnh đại tràng là gì?
Bệnh đại tràng là những rối loạn làm ảnh hưởng đến chức năng của đại tràng. Một số bệnh đại tràng thường gặp có thể kể đến như viêm đại tràng, polyp đại tràng, hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm túi thừa và ung thư đại tràng.
Dấu hiệu của bệnh đại tràng
Các triệu chứng của bệnh đại tràng có thể khác nhau, tùy vào từng loại bệnh, vị trí tổn thương và mức độ nghiêm trọng. Những triệu chứng này có thể xảy ra từ mức độ nhẹ đến nặng, cũng như xuất hiện và biến mất tùy theo giai đoạn của bệnh lý.
Những dấu hiệu của bệnh đại tràng bao gồm:
- Thay đổi thói quen đi vệ sinh: Người bị bệnh về đại tràng có thể có những thay đổi trong thói quen đi tiêu như táo bón, tiêu chảy, gặp khó khăn khi đại tiện tắc nghẽn hoặc đại tiện không tự chủ.
- Đầy hơi: Đầy hơi là sản phẩm của hệ vi sinh trong đại tràng gây ra. Khi hệ vi sinh trở nên mất cân bằng có thể gây ra tình trạng táo bón, tiêu chảy, không dung nạp một số loại thực phẩm.
- Tính chất phân thay đổi: Phân có thể dạng lỏng, đặc hoặc nát. Phân có thể lẫn máu hoặc có các màu sắc bất thường hoặc có xuất hiện chất nhầy.
- Mệt mỏi: Người mắc bệnh lý đại tràng có thể cảm thấy mệt mỏi và khó chịu.
Tìm hiểu 5 bệnh lý đại tràng thường gặp
Dưới đây là 5 bệnh liên quan đến đại tràng thường gặp như viêm đại tràng, polyp đại tràng, hội chứng ruột kích thích, viêm túi thừa và ung thư đại tràng.
Mỗi bệnh đại tràng sẽ có những triệu chứng khác nhau. Cô Chú, Anh Chị có thể tham khảo để nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh đại tràng (nếu có). Từ đó nhanh chóng đi thăm khám và điều trị.
Viêm đại tràng
Viêm đại tràng là tình trạng viêm ở lớp niêm mạc của đại tràng. Bệnh viêm đại tràng có hai dạng là cấp tính và mạn tính.
Các nguyên nhân gây bệnh có thể khởi phát do nhiễm khuẩn đường ruột (vi khuẩn Escherichia coli, Salmonella, Shigella,…), tác dụng phụ của một số loại thuốc (thuốc kháng viêm không steroids, thuốc ức chế miễn dịch,…), do ảnh hưởng từ các bệnh lý khác như bệnh lý ruột mạn tính (IBD), viêm đại tràng vi thể, viêm đại tràng thiếu máu cục bộ,….
Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ cũng có thể làm tăng khả năng mắc bệnh viêm đại tràng gồm táo bón kéo dài, có tiền sử bệnh về đường ruột, thói quen lối sống thiếu lành mạnh,…
Các triệu chứng của viêm đại tràng gồm:
- Đầy hơi
- Táo bón, mót rặn
- Tiêu chảy
- Đau bụng
- Đi ngoài ra máu
- Sốt
- Mệt mỏi
Polyp đại tràng
Polyp đại tràng là những khối tế bào hình thành trên lớp niêm mạc đại tràng với nhiều kích thước và hình dạng khác nhau như polyp lồi, có cuống, không cuống,… Nguyên nhân gây polyp đại tràng đến nay vẫn chưa được xác định chính xác.
Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc bệnh có thể bao gồm các bệnh di truyền, tuổi tác (trên 50 tuổi), béo phì, hút thuốc lá, có tiền sử bản thân hoặc tiền sử gia đình về bệnh lý đại tràng,… Polyp đại tràng thường không gây ra các triệu chứng, tuy nhiên, đôi khi các triệu chứng do polyp cũng có thể xuất hiện.
Một số biểu hiện của bệnh polyp đại tràng gồm:
- Phân lẫn máu.
- Tiêu chảy.
- Táo bón.
- Đau bụng.
- Các triệu chứng của tình trạng thiếu máu (mệt mỏi, chóng mặt, tim đập nhanh).
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
Hội chứng ruột kích thích (IBS)
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một nhóm các triệu chứng làm ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa với các triệu chứng phổ biến như đầy hơi, tiêu chảy, táo bón và đau thắt bụng.
Nguyên nhân dẫn đến hội chứng ruột kích thích đến nay vẫn chưa rõ. Nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh có thể từ tâm lý (căng thẳng, lo lắng), nữ giới, người dưới 50 tuổi, có tiền sử gia đình mắc hội chứng ruột kích thích.
Một số triệu chứng của hội chứng ruột kích thích:
- Đau bụng (đau nhói, đau quặn thắt)
- Thường xuyên tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
- Đầy hơi, khó tiêu
- Đi ngoài ra phân có chất nhầy
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Các triệu chứng khác không liên quan đến ruột như đau nửa đầu (migraine), hội chứng đau xơ cơ (fibromyalgia), rối loạn giấc ngủ (sleep disorders),…
Viêm túi thừa
Viêm túi thừa là hiện tượng viêm tại các túi thừa ở đại tràng. Nguyên nhân gây viêm túi thừa hiện vẫn chưa được xác định chính xác.
Một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ được cho là làm tăng tỷ lệ mắc viêm túi thừa như là người lớn tuổi, béo phì, hút thuốc, lười vận động, chế độ ăn ít chất xơ và nhiều thịt đỏ, một số loại thuốc điều trị (thuốc kháng viêm không steroid, thuốc giảm đau nhóm opioid,…)
Người bệnh viêm túi thừa thường có một số dấu hiệu như:
- Đau bụng kéo dài trong vài ngày, thường là đau bụng trái (hố chậu trái)
- Buồn nôn, nôn
- Chướng bụng, đầy hơi
- Táo bón
- Tiêu chảy (ít phổ biến)
- Sốt
Ung thư đại tràng
Ung thư đại tràng là một trong các loại ung thư tiêu hóa phổ biến hiện nay, phát xuất từ sự phát triển quá mức của các tế bào ở đại tràng hoặc trực tràng. Theo số liệu của tổ chức GLOBOCAN vào năm 2020, ung thư đại tràng tại Việt Nam có ca mắc mới là 6 448 và ca tử vong là 3 445.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ung thư đại tràng gồm tuổi tác (trên 50 tuổi), tiền sử gia đình có người mắc ung thư dạ dày, chế độ ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh, đột biến gene hoặc một số bệnh di truyền như đa polyp tuyến gia đình (FAP) và Hội chứng Lynch,…
Các triệu chứng của ung thư đại tràng thường không biểu hiện rõ ở giai đoạn sớm và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Dấu hiệu của bệnh chỉ thể hiện rõ hơn khi ung thư bước vào giai đoạn tiến triển.
Các triệu chứng của ung thư đại tràng gồm:
- Thói quen đi tiêu thay đổi (táo bón, tiêu chảy).
- Đi ngoài ra máu.
- Đau, khó chịu kéo dài ở vùng bụng.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Thiếu máu thiếu sắt.
Phương pháp chẩn đoán bệnh đại tràng
Để chẩn đoán chính xác bệnh lý đại tràng, bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng, tiền sử bệnh lý và khám sức khỏe tổng quan cho người bệnh. Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các cận lâm sàng hỗ trợ chẩn đoán như xét nghiệm máu, nội soi, chụp X-quang, chụp CT,… để xác định bệnh lý chuẩn xác hơn.
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi Cô Bác, Anh Chị một số câu hỏi về triệu chứng, vị trí đau, tiểu sử bệnh lý cá nhân và gia đình. Qua đó, bác sĩ sẽ nắm được tình hình sức khỏe hiện tại của Cô Bác, Anh Chị và đưa ra chẩn đoán ban đầu, chỉ định các cận lâm sàng phù hợp để tìm ra bệnh đại tràng chính xác.
Cận lâm sàng chẩn đoán
Các phương pháp cận lâm sàng đóng vai trò xác định bệnh lý cũng như vị trí tổn thương và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Theo đó có những cận lâm sàng được bác sĩ chỉ định như:
Nội soi đại tràng
Nội soi đại tràng là phương pháp sử dụng dây soi có gắn camera đưa vào bên trong đại tràng thông qua đường hậu môn. Nội soi giúp bác sĩ quan sát được toàn bộ đại tràng và dễ dàng phát hiện các bất thường trong đại tràng như viêm loét hay polyp đại tràng. Với polyp đại tràng, trong một số trường hợp bác sĩ có thể tiến hành loại bỏ polyp ngay trong quá trình nội soi, hạn chế nguy cơ các polyp phát triển và chuyển thành ung thư.
Mời Cô Chú, Anh Chị tìm hiểu thêm:
Chẩn đoán hình ảnh khác
- Chụp X-quang đại tràng cản quang: Người bệnh sẽ được bơm bari (bari enema) vào đại tràng giúp làm nổi bật phần đại tràng khi chụp X-quang. Từ đó, bác sĩ sẽ quan sát được các bất thường về hình dáng, kích thước hoặc vị trí tổn thương trên đại tràng.
- Chụp CT (CT-scan): Chụp CT sẽ cho ra nhiều hình ảnh cắt ngang bên trong ổ bụng, giúp bác sĩ xem được chi tiết bên trong đại tràng và trực tràng. Chụp CT thường hữu hiệu trong việc theo dõi di căn của khối u trong ung thư.
Xét nghiệm
- Xét nghiệm máu: Bác sĩ sẽ thực hiện lấy mẫu máu, sau đó làm một số xét nghiệm để kiểm tra xem có bất kỳ chỉ số nào bất thường hay không, từ đó bác sĩ có thể đánh giá chung được tình trạng sức khỏe. Trong trường hợp nghi ngờ có ung thư, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện xét nghiệm các marker ung thư (xét nghiệm CEA).
- Xét nghiệm phân: Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh làm các xét nghiệm về phân như soi và nuôi cấy phân, xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân. Qua đó bác sĩ có thể kiểm tra được tình trạng nhiễm vi khuẩn, ký sinh trùng hay xuất huyết tiêu hóa hay không.
> Tham khảo thêm:
Endo Clinic: Địa chỉ nội soi và điều trị bệnh lý tiêu hóa uy tín tại TP.HCM
Endo Clinic là trung tâm hiếm hoi chuyên sâu về nội soi chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về tiêu hóa được nhiều khách hàng tin tưởng hiện nay. Với đội ngũ bác sĩ chuyên môn giỏi, giàu kinh nghiệm và đến từ nhiều bệnh viện lớn ở TP.HCM, Endo Clinic cam kết chẩn đoán đúng và mang lại hiệu quả điều trị tối ưu cho người bệnh.
Kết hợp kỹ thuật nội soi đạt chuẩn quốc tế, dịch vụ nội soi không đau (nội soi tiền mê) kết hợp với trang thiết bị và máy móc hiện đại giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh đến 90 – 95% và tầm soát ung thư chính xác lên đến 95 – 99%.
Ngoài ra, chi phí thăm khám và điều trị ở phòng khám chuyên khoa tiêu hóa Endo Clinic cũng được công khai minh bạch, quy trình khám chữa bệnh nhanh chóng và tiết kiệm tối đa thời gian cho khách hàng.
> Đặt lịch khám ngay với bác sĩ Endo Clinic qua Hotline 028 5678 9999 hoặc tại đây: Đặt lịch khám.
> Tìm hiểu thêm: Nội soi đại tràng có được bảo hiểm chi trả không?
Phương pháp điều trị bệnh đại tràng
Tùy vào từng loại bệnh đại tràng mà sẽ có phương pháp điều trị khác nhau như điều trị bằng thuốc (thuốc kháng viêm, thuốc kháng sinh, thuốc chống co thắt và giảm đau,…) hoặc phẫu thuật (phẫu thuật cắt đại tràng, phẫu thuật loại bỏ polyp đại tràng,…).
Để biết chính xác cách điều trị, người bệnh cần đến gặp bác sĩ tại bệnh viện/trung tâm nội soi tiêu hóa để thăm khám, chẩn đoán và có phác đồ chữa trị phù hợp với tình trạng bệnh.
Một số phương pháp điều trị theo từng bệnh đại tràng bao gồm:
- Bệnh viêm đại tràng: Sử dụng một số loại thuốc để làm giảm tình trạng viêm ở đại tràng như thuốc chống viêm, thuốc kháng sinh,… Ngoài ra, việc thực hiện phẫu thuật là cần thiết đối với một số bệnh như viêm ruột hoại tử (necrotizing enterocolitis), viêm đại tràng vi thể (ischemic colitis) hoặc bệnh lý ruột mạn tính (IBD).
- Bệnh polyp đại tràng: Các polyp thường sẽ được loại bỏ trong quá trình nội soi đại tràng (colonoscopy) hoặc nội soi ống mềm đại tràng sigma (flexible sigmoidoscopy). Các mẫu polyp sau đó sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra bản chất của polyp.
- Hội chứng ruột kích thích (IBS): Một số loại thuốc có thể cải thiện tình trạng này bao gồm thuốc giảm đau bụng, thuốc chống tiêu chảy, thuốc chống táo bón, thuốc an thần,…
- Viêm túi thừa: Viêm túi thừa thường được điều trị bằng thuốc kháng sinh. Đối với một vài trường hợp hiếm gặp, phẫu thuật cắt đại tràng (colectomy) có thể được áp dụng.
- Ung thư đại tràng: Phẫu thuật là phương pháp thường được áp dụng để điều trị ung thư đại tràng. Ngoài ra, các phương pháp điều trị khác như hóa trị, xạ trị cũng có thể được bác sĩ chỉ định, tùy vào tình trạng bệnh.
Cách giảm triệu chứng bệnh đại tràng
Bên cạnh cách điều trị bệnh lý đại tràng, bác sĩ còn có thể đưa ra một số lời khuyên về chế độ ăn uống và sinh hoạt, có thể giúp người bệnh giảm nhẹ triệu chứng phù hợp với từng loại bệnh. Chẳng hạn như bổ sung nhiều chất xơ (rau xanh, trái cây, các loại đậu, các loại hạt,…), chọn chất béo tốt như omega-3, uống nhiều nước, giảm bớt căng thẳng, hạn chế thức ăn chế biến sẵn,…
Những điều cần lưu ý về bệnh đại tràng
Sau đây là một số lưu ý về bệnh lý đại tràng mà Cô Bác, Anh Chị cần biết:
- Bệnh đại tràng khiến cho hoạt động tiêu hóa trở nên kém hiệu quả.
- Các dấu hiệu của bệnh về đại tràng có thể gồm thay đổi thói quen đi tiêu, đau bụng, đầy hơi, táo bón, tiêu chảy, đi ngoài ra máu,…
- Một số bệnh về đại tràng phổ biến gồm viêm đại tràng, polyp đại tràng, hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm túi thừa và ung thư đại tràng.
- Các phương pháp chẩn đoán bệnh lý đại tràng có thể được chỉ định gồm khám lâm sàng và cận lâm sàng (xét nghiệm máu hoặc phân, nội soi đại tràng, chụp X-quang, chụp CT,…)
- Cách điều trị bệnh lý đại tràng có thể sử dụng thuốc điều trị hoặc can thiệp bằng phẫu thuật, tùy vào mức độ và tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định phù hợp.
- Người bệnh có thể làm giảm các triệu chứng bệnh về đại tràng bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt theo lời khuyên của bác sĩ.
Nhìn chung bệnh đại tràng có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm. Vì thế, ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường như đi tiêu ra máu, thói quen đi vệ sinh thay đổi, đau bụng kéo dài,… người bệnh nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra và điều trị càng sớm càng tốt.
Câu hỏi thường gặp
Vị trí của đại tràng nằm ở đâu?
Đại tràng là phần dài nhất của ruột già – đây là cơ quan có dạng ống, nối với ruột non và hậu môn.
Dấu hiệu bệnh đại tràng là gì?
Tùy vào từng bệnh lý đại tràng mà sẽ có những dấu hiệu khác nhau. Tuy nhiên một số triệu chứng phổ biến thường gặp là thay đổi thói quen đại tiện (táo bón, tiêu chảy,…), thay đổi tính chất phân (phân có máu, phân có chất nhầy,…), đầy hơi, mệt mỏi,…
Người bệnh đại tràng nên ăn và kiêng gì?
Người bị bệnh đại tràng nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, củ quả, cá, thịt nạc,… và không nên ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, thịt đã qua chế biến, thịt đỏ, rượu bia,… Tốt nhất là người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn chi tiết hơn.
Tài liệu tham khảo:
1. Cleveland Clinic. Large Intestine (Colon). 12 08 2021. https://my.clevelandclinic.org/health/body/22134-colon-large-intestine (đã truy cập 25 05 2023).
2. MedlinePlus. Colonic Diseases. 16 09 2016. https://medlineplus.gov/colonicdiseases.html (đã truy cập 25 05 2023).
3. Samy A. Azer; Yan Sun. Colitis. 08 08 2022. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541037/ (đã truy cập 25 05 2023).
4. Hopkins Medicine. Irritable Bowel Syndrome (IBS). https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/irritable-bowel-syndrome-ibs (đã truy cập 25 05 2023).
5. MedlinePlus. Colonoscopy. 05 12 2022. https://medlineplus.gov/colonoscopy.html (đã truy cập 25 05 2023).
6. Cleveland Clinic. Gastrointestinal (GI) Exams. 11 11 2021. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22018-gastrointestinal-gi-exams (đã truy cập 25 05 2023).
7. Mayo Clinic Staff. Virtual colonoscopy. 23 07 2021. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/virtual-colonoscopy/about/pac-20385156 (đã truy cập 25 05 2023).
8. NHS. Blood tests. 08 08 2022. https://www.nhs.uk/conditions/blood-tests/ (đã truy cập 25 05 2023).
9. Healthdirect. Stool tests. 10 2022. https://www.healthdirect.gov.au/stool-tests (đã truy cập 25 05 2023).
