• Choáng váng và xây xẩm mắt.
• Cơn chóng mặt đơn độc hoặc tái phát.
• Chóng mặt tồn tại kéo dài.
• Chóng mặt theo tư thế.
• Dao động mắt.

• Chóng mặt kèm rối loạn thính giác.
• Chóng mặt kèm các triệu chứng thân não và tiểu não.
• Chóng mặt kèm theo nhức đầu.
• Choáng váng tái diễn với mất thăng bằng tư thế.
• Chóng mặt tư thế ám ảnh.

Nguyên nhân ngoại biên, với chóng mặt thường kèm theo ù tai hoặc điếc

Bệnh tiền đình ngoại biên: viêm mê đạo, viêm tế bào thần kinh tiền đình, bệnh dây thần kinh tiền đình, viêm dây thần tiền đình do virut (Herpes).

– Chóng mặt theo tư thế kịch phát lành tính.

– Chóng mặt sau chấn thương.

– Chóng mặt do dây tiền đình bị nhiễm độc và do thuốc.

– Bệnh/hội chứng Ménière (phù nội dịch).

– Các bệnh ngoại vi khác: nhiễm khuẩn khu trú, thoái hóa tế bào lông, bất thường di truyền của mê đạo, u dây VIII, sơ hóa tai, rò mê đạo, thiếu máu não cục bộ.

Nguyên nhân trung ương

Chóng mặt thường ít khi có giảm thính lực, trừ khi có tổn thương trực tiếp dây VIII.

–  Thiếu máu não cục bộ.

–  Bệnh mất myelin của hệ thần kinh trung ương (sau nhiễm khuẩn, xơ cứng rải rác, hội chứng cận ung thư).

–  U góc cầu – tiểu não.

–  Bệnh dây VIII cục bộ hoặc trong bệnh hệ thống.

–  Tổn thương thân não (u, dị dạng động – tĩnh mạch).

–   Các tổn thương của hố sau (u não, tai biến mạch não).

–   Động kinh.

–   Bệnh di truyền (ví dụ thoái hóa gai –tiểu não).

–   Đau nửa đầu tiền đình.

Cần chú ý khai thác các yếu tố liên quan đến chóng mặt như:

–   Thời điểm xảy ra chóng mặt.

–   Nhịp độ tiến triển: một cơn, tái phát…

–   Khoảng thời gian: thoáng qua, vài phút…

–   Tính chất của cảm giác xoay: hướng từ phải sang trái hay ngược lại; xoay tròn, dọc hay ngang; không xác định được rõ.

–   Tính chất của mất thăng bằng: như đứng trên thuyền, trên đệm hoặc choáng váng hay lảo đảo hoặc đổ về một hướng nhất định…

–  Ảnh hưởng của tư thế đầu hoặc cơ thể, xuất hiện khi nằm hay ngồi, hoặc khi chuyển thế từ ngồi sang đứng, từ đứng sang đi hoặc chuyển nghiêng mình sang bên đối diện…

–   Những biểu hiện khác kèm theo như sợ hãi, lo âu, mệt nhọc, toát mồ hôi, thay đổi huyết áp…

–   Quá trình khởi phát và diễn biến.

–   Tiền sử sức khoẻ của bản thân bệnh nhân và gia đình bệnh nhân.

–   Điều kiện sinh họat, lao động, học tập, giải trí, nghỉ ngơi, các thói quen… của bệnh nhân.

• Xét nghiệm: sinh hóa, huyết học, vi sinh học.
• Thăm dò chức năng: ghi điện não, ghi điện tim, ghi điện cơ…
• Siêu âm Doppler.

• Hình ảnh học: chụp cắt lớp vi tính sọ não (CT scan), chụp cộng hưởng từ não (MRI), chụp mạch số hóa xóa nền,…
• Trắc nghiệm thần kinh – tâm lý.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Adams RD. Priciples of neurology. 11th Ed. McGrawhill, Inc.2019
2. DeJong’s The Neurologic examination. 8th Ed. Lippincott Raven, 2019